Enerjiye erişim, 21’inci yüzyılda hâlâ milyarlarca insan için bir ayrıcalık. Elektriğe ulaşamayan kırsal topluluklar, çoğunlukla karanlıkta kalıyor, sağlık ve eğitim hizmetlerinden yeterince faydalanamıyor, ekonomik üretkenlikleri sınırlı kalıyor. Bu tabloya bir de toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri eklendiğinde, özellikle kadınlar için hayat çok daha zorlaşıyor. Tam da bu noktada Hindistan merkezli Barefoot College tarafından geliştirilen Solar Mamas girişimi dünyaya umut veriyor. 2004’ten bu yana yürütülen program, çoğu okuma-yazma bilmeyen ya da köyünden hiç ayrılmamış kadınları altı aylık bir eğitimle güneş enerjisi teknisyeni olarak yetiştiriyor. Eğitimlerini tamamlayan kadınlar, ülkelerine döndüklerinde köylerine güneş enerjisi götürüyor, evleri aydınlatıyor ve topluluklarının hayatını dönüştürüyor. Solar Mamas yalnızca temiz enerji sağlamıyor; aynı zamanda kadınların toplumdaki konumunu güçlendiriyor ve onları iklim değişikliğiyle mücadelede öncü aktörler haline getiriyor.

Program nasıl işliyor?

Solar Mamas girişimi, kadınların yalnızca katılımcı değil aynı zamanda kendi topluluklarının dönüşümünde lider olmalarını amaçlıyor. Program, Hindistan’daki Barefoot College kampüsünde yürütülüyor ve çoğu kez okuma yazma bilmeyen ya da ilk kez köyünden ayrılan kadınları kapsıyor. Katılımcılar, Afrika’dan Asya’ya, Latin Amerika’dan Pasifik adalarına kadar dünyanın dört bir yanından geliyor. Eğitim süresi yaklaşık altı ay. Bu süreçte kadınlara, karmaşık formüller yerine görsel materyaller ve uygulamalı pratiklerle bilgi aktarılıyor. Katılımcılar, güneş panellerinin kurulumu, elektrik bağlantılarının yapılması, batarya bakımı ve sistemlerin onarımı gibi teknik beceriler kazanıyor.  Amaç, kadınların yaşlarına ve yaşam koşullarına daha uygun bir meslek edinmeleri. Tarımsal işlerde ağır yükler altında çalışan bu kadınlar, program sayesinde hem yeni bir geçim kaynağı hem de topluluk içinde saygın bir konum elde ediyor.

Büyük bir dönüşüm etkisi yaratıyor

Solar Mamas girişiminin en dikkat çekici yönü, aynı anda hem iklim krizine hem de toplumsal eşitsizliklere çözüm üretmesi.

  1. Enerjiye erişim ve yaşam kalitesi

Eğitimden dönen kadınlar, köylerine güneş enerjisi sistemleri kuruyor. Bu sayede evler aydınlanıyor, çocuklar gece ders çalışabiliyor, sağlık hizmetleri iyileşiyor. Kerosen lambalarının yerini temiz enerji alınca hem ev ekonomisi güçleniyor hem de solunum yolu hastalıkları azalıyor.

  1. Kadınların güçlenmesi

Solar Mamas, katılımcı kadınlara yalnızca teknik beceri değil, aynı zamanda liderlik rolü kazandırıyor. Köylerinde ‘teknisyen’ ya da ‘uzman’ olarak anılmaya başlayan kadınlar, aile bütçesine katkı sağlıyor ve toplumda yeni bir saygınlık elde ediyor.

  1. İklim dostu çözüm

Fosil yakıtlara bağımlılığın azalması, karbon emisyonlarını düşürüyor. Böylece Solar Mamas, yalnızca köyleri değil, gezegenin geleceğini de koruyan bir model haline geliyor. Kısacası, girişim enerji, eşitlik ve ekolojiyi aynı çatı altında buluşturan güçlü bir örnek.

Ön yargı engelini aşan proje

Solar Mamas girişimi büyük başarılar elde etse de yol boyunca bazı zorluklarla karşılaşıyor.

Eğitim ve erişim sınırlılıkları

Katılımcı kadınların çoğu okuma-yazma bilmiyor ve uzak köylerden geliyor. Bu durum, eğitim sürecinde görselliğe dayalı yöntemleri zorunlu kılıyor. Ayrıca kadınların ailelerinden uzun süre ayrı kalmaları kültürel dirençle karşılaşabiliyor.

Finansal sürdürülebilirlik

Güneş enerjisi sistemleri düzenli bakım ve yedek parça gerektiriyor. Program, kadınları bu becerilerle donatsa da bazı topluluklarda gerekli finansman veya lojistik desteğin bulunmaması işleri zorlaştırabiliyor.

Toplumsal normlar

Kadınların teknik işlerde çalışması, birçok kültürde alışılmadık bir durum. Bazı topluluklarda kadınların bu rollerine şüpheyle bakılsa da, başarıları arttıkça toplumsal kabul de güçleniyor.

Tüm bu zorluklara rağmen Solar Mamas, dayanışma ağları, yerel iş birlikleri ve Barefoot College’ın uzun vadeli desteğiyle etkisini sürdürmeyi başarıyor.

Dünyaya örnek proje

Solar Mamas girişimi, küçük bir deneyimden küresel ölçekte bir modele dönüştü. Bugüne kadar yüzlerce kadın teknisyen yetişti ve binlerce haneye temiz enerji ulaştırıldı. Önümüzdeki dönemde programın daha fazla kırsal topluluğa yayılması hedefleniyor. Bu hedefin gerçekleşmesi yalnızca Barefoot College’ın çabalarına değil; hükümetlerin, uluslararası kuruluşların ve özel sektörün desteğine de bağlı. Özellikle altyapı yatırımları, finansman mekanizmaları ve politika desteği, programın uzun vadeli sürdürülebilirliği için kritik.

Solar Mamas, bize şu dersi veriyor: Kadınlara yatırım yapıldığında sadece bireylerin değil, bütün toplumların geleceği aydınlanıyor. Güneş enerjisi teknisyeni olarak yetişen bu kadınlar hem kendi hayatlarını hem de köylerinin kaderini değiştiriyor.