Japonya, 2025 Küresel Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nde 148 ülke arasında 118. sırada yer alıyor. (G7 (Group of Seven) ülkeleri arasında açık ara en düşük pozisyon). Başbakan Ishiba Shigeru’nun 20 kişilik kabinesinde yalnızca iki kadına yer verilmesi bu tabloyu pekiştiriyor. Dahası, Japonya’nın Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Komitesi’ne (CEDAW) sağladığı mali katkıyı durdurma kararı, kadınlara yönelik eşitlik politikalarının artık öncelik taşımadığını açıkça gösteriyor.
Uluslararası normlardan uzaklaşma: CEDAW’a mali darbe
Ocak 2025’te Japonya hükümeti, Birleşmiş Milletler CEDAW Komitesi’ne yönelik mali desteğini kesti. Bu karar, komitenin Japonya’ya yalnızca erkeklerin tahta geçmesini ön gören İmparatorluk Hanedanı Yasası’nı değiştirmesi yönünde yaptığı öneriye verilen bir tepkiydi. Ancak bu adım, yalnızca sembolik bir itiraz değil aynı zamanda Japonya’nın küresel toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarından uzaklaştığının da göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Halk kadın imparator istiyor, hükümet kulak tıkıyor
Japonya’da kadınların imparator olmasına izin vermeyen yasa uzun süredir tartışılıyor. Söz konusu yasa, yalnızca erkeklerin tahta çıkabileceğini belirtiyor ve bu durum hanedanın geleceğini belirsizliğe sürüklüyor. Çünkü yalnızca üç erkek varis kaldı. Nisan 2024’te Kyodo News tarafından yapılan bir ankete göre; halkın yüzde 90’ı kadınların da tahta çıkmasını destekliyor. Ancak bu toplumsal uzlaşıya rağmen hükümet, yasa değişikliğine mesafeli durmaya devam ediyor. Başbakan Ishiba’nın konuya kişisel olarak olumlu yaklaştığı bilinse de CEDAW’a uygulanan mali yaptırım farklı bir resmi ortaya koyuyor.
Eşit temsilde ilerleme değil gerileme
Japonya’da kadınların siyasi temsili hâlâ düşük seviyede. Meclisteki kadın milletvekili oranı az, kabinedeki temsilleri sınırlı. Kamu kurumlarında ve özel sektörde de durum pek farklı değil. Üst düzey yönetici pozisyonlarında kadınların oranı ciddi biçimde geride. Son alınan kararlarla birlikte, Japonya’nın kadın hakları konusundaki uluslararası itibarında da zayıflama yaşanıyor.
Kalkınma için eşitlik şart
Ekonomik ve teknolojik açıdan dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olan Japonya, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda küresel standartların gerisinde kalıyor. Kadınların siyasi karar alma mekanizmalarına erişimi sınırlı; iş hayatında karşılaştıkları engeller ise hâlâ aşılmış değil. Uzmanlara göre bu durum yalnızca bireysel haklar açısından değil, ülkenin kalkınması ve sosyal refahı açısından da ciddi bir risk oluşturuyor.
