Toplumsal cinsiyet eşitliği yalnızca eğitimde, iş yaşamında ya da siyasette değil; günlük hayatın küçük görünen detaylarında da sınanıyor. Soyadı tercihi bu alanlardan biri. Güney Afrika Anayasa Mahkemesi’nin aldığı yeni karar ise bu konuda ezberleri bozdu: Artık yalnızca kadınlar değil, erkekler de evlendiklerinde eşlerinin soyadını alabilecek. Uzmanlara göre bu gelişme, sadece hukuki değil, aynı zamanda toplumsal normların dönüşümü açısından da tarihi bir eşik niteliği taşıyor.
Eşitlik ilkesinin ihlali olarak görüldü
Güney Afrika Anayasa Mahkemesi, 1992 tarihli Doğum ve Ölüm Kayıt Yasası’nda erkekler için getirilen kısıtlamaların Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Daha önce yalnızca kadınlara tanınan evlilik sonrası eşin soyadını alma hakkı, erkekler için geçerli değildi. Mahkeme, bu durumun cinsiyet eşitliği ilkesini ihlal ettiğini belirtti. Kararla birlikte artık evli erkekler, eşlerinin soyadını doğrudan alabilecek ya da çift soyadı kullanabilecek. Mahkemenin açıklamasında şu ifadelere yer verildi: “Cinsiyete dayalı bu farklı muamele, erkek bireylerin kimlik tercihlerini özgürce belirleme hakkını engellemekte ve Anayasa’nın eşitlik ilkesini ihl
Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından önemli
Alınan karar, yalnızca bir yasal düzenleme değişikliğinden ibaret değil. Uzmanlara göre bu gelişme, toplumsal normların dönüşümünde önemli bir eşik. Çünkü soyadı meselesi, kadının evlilik içindeki konumunu uzun yıllardır tanımlayan geleneksel bir kalıp olarak görülüyordu.
Artık erkekler de eşlerinin soyadını alabilecek. Bu, hem eşitlik ilkesinin hukuken güvence altına alınması, hem de kadın ve erkek kimliklerinin evlilik içinde eşit haklara sahip olduğunu göstermesi açısından kritik bir adım.
UN Women yetkililerinin de sıkça vurguladığı gibi, kadınların görünürlüğü ve eşitliği sağlanmadan adil bir demokrasi inşa edilemez. Güney Afrika’daki bu karar, bireysel tercih özgürlüğünü güçlendirirken, aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen hukuki altyapıyı da pekiştiriyor.
