Cinsiyet eşitliği sinema sektörüne ve Oscar’lı filmlere nasıl yansıyor? Bechdel Testi sonuçlarına göre inceledik.
Geçtiğimiz ay yapılan 2018 Oscar törenleri her zamankinden yoğun bir şekilde toplumda ve sanat dünyasında cinsiyet ayrımcılığı tartışmalarına sahne oldu. Özellikle #MeToo ve #TimesUp gibi farkındalık kampanyalarının damgasını vurduğu bir yılın ardından cinsiyet eşitliği törenlerin odak noktasını oluşturdu.

Her ne kadar bu yıl Oscar’da “kadın” başrolde gibi görünse de film dünyasında cinsiyet eşitliğinde kat edecek epey mesafe var. Hollywood filmlerindeki kadın imajının pasif kadın portreleri çizerek geleneksel cinsiyet rollerini güçlendirdiğine dair çok sayıda bilimsel ve popüler makale bulunuyor. Ancak bu görüş zaman zaman sayısal verilere dayanmadığı için sübjektif bulunup eleştiriliyor.

Son dönemde The Pudding gibi kolektifler sayısal veri setlerini analiz edip görselleştirerek tartışmaya katkıda bulunuyor. The Pudding tarafından yaklaşık 2000 filmin analiziyle yapılan çalışma, karakterlerin konuşma sürelerini cinsiyete göre ayırarak gösteriyor. Aşağıdaki grafik, filmlerde kadının sesinin ne kadar az duyulduğunu çarpıcı şekilde ortaya koyuyor.
 

Yine The Pudding'de paylaşılan başka bir grafik ise son 27 yılda en iyi film Oscar’ı kazanmış filmlerde 100 kelimeden fazla konuşması olan karakterlerin konuşma sürelerini cinsiyete göre ayırarak gösteriyor.

 

Bechdel Testi

Medya dünyasında filmleri cinsiyet eşitliği açısından değerlendiren bir ölçüt de Alison Bechdel tarafından geliştirilen Bechdel testi. Bechdel testine göre bir filmin cinsiyet eşitliği sınavını başarıyla geçebilmesi için aşağıdaki 3 kriterin 3’ünü de yerine getirmesi gerekiyor.

Bechdel Kriterleri

  • Filmde ismi bilinen en az iki kadın karakter olmalı
  • Kadın karakterler birbirleriyle konuşmalı
  • Konuşma bir erkekle ilgili olmamalı
Bechdel Testi basit görünmekle birlikte ünlü ve sevilen birçok filmin testi geçemediği, filmlerde kadınların esas olarak erkeklerle ilişkileri üzerinden yansıtıldığı, kadınlar arasında gündeme gelen başlıca konunun da erkeklerle ilişkiler olduğu gözleniyor.
 

Yıldız Savaşları

Üçlü seride toplam üç kadın öne çıkıyor. Kadınlar birbiriyle hiç konuşmuyor. 1978 yılında 6 Oscar kazanan ilk filmdeki iki ana kadın karakter, Prenses Leia ve Beru teyze hiçbir arada görüntülenmiyor. 
 

Casablanca

1944’te en iyi film Oscar’ı kazanan ve bir sinema klasiği olan filmde Humphrey Bogart ile başrolü paylaşan Ingrid Bergman’ın canlandırdığı Ilsa Lund karakteri derinlikli ve sofistike bir kadın olmasına rağmen film Bechdel tesitini geçemiyor. Filmdeki kadın karakterlerin hiçbiri birbiriyle konuşmuyor.
 

Kramer Kramer’e Karşı

En iyi film, en iyi yönetmen ve en iyi erkek oyuncu Oscar’ı alan filmin merkezinde boşanma konusu yer alıyor. Meryl Streep’in en iyi yardımcı kadın oyuncu ödülünü aldığı bu film de Bechdel tesitni geçemiyor. Filmde 3 kadın karakter yer alıyor ve iki kadın karakter birbiriyle konuşuyor; ancak konuşma yine bir erkekle ilgili.
 

Baba

Çok sevilen bir sinema klasiği olan üçlemenin ilk filmi 1972De en iyi film ödülü dahil 3 Oscar aldı. Filmde ilginç ve derinlikli kadın karakterler olmasına rağmen yalnız filmin son sahnesinde iki kadın bir arada görüntüleniyor. Ancak bu sahnede de kadınların konuşma konusu iki erkek olduğu için film testi geçemiyor.


Yüzüklerin Efendisi

Yüzüklerin Efendisi serisindeki üç film toplam 17 Oscar ödülüne sahip. Ancak bu serinin filmleri de Bechdel testinden sınıfta kalıyor. Filmlerde güçlü kadın karakterler yer almasına rağmen bu karakterler hiç birbirleriyle konuşmuyorlar. 
 
Bechdel Testinin filmleri cinsiyetçilik açısından değerlendirmede iyi bir ölçüt olup olmadığı tartışılıyor. Testi eleştirenlerin bir bölümü testin cinsiyetçiliği saptamakta yetersiz kaldığını, içeriğe değil biçime odaklandığını, dolayısıyla cinsiyetçi öğeler içerdiği halde testi geçen filmler olabildiğini savunuyor. Diğer tarafta ise testin tek bir konuya odaklanarak zengin içeriği ve derinlikli kadın karakterleri konu alan filmleri cinsiyetçi olarak sınıfladığı düşünülüyor.
 
Bechdel Testi popüler filmlerde kadınların görünmez olmasına veya kadınlar arası iletişimin göz ardı edilmesine dikkat çekerek ilginç bir farkındalık yaratıyor. 
 
Testin sevilen Türk filmlerine uygulanması halinde nasıl bir tabloyla karşılaşırdık acaba? Filmlerimizde renkli, çeşitli, birbiriyle konuşan çok sayıda kadın karakter var. Konuştukları konulara geldiğimizde ise takılma ihtimali yüksek.

İLGİLİ YAZILAR

Güncel
İŞ’TE ANNE PROJESİ İLE TÜM ANNELER İŞE BAŞLIYOR

Kadınları anne olduktan sonra iş hayatına hazırlamayı amaçlayan İş’te Anne Projesi, annelere kreş bakım ve eğitim desteği sunacak.

Güncel
EV İŞLERİNDE EŞİTLİK ‘HEPİMİZİN ELİNDE’

Cif'in yeni projesi, ev işlerinin yalnızca kadınların görevi olmadığına dikkat çekmeyi hedefliyor.

Güncel
2018'İN BİLİM KADINLARI ÖDÜLLENDİRİLDİ

L'Oréal Türkiye’nin 16 yıldır UNESCO iş birliğiyle sürdürdüğü “Bilim Kadınları İçin” programında 2018’in bilim kadınları belirlendi.

Güncel
REKLAMLARIN HEM CİNSİYETİ HEM SESİ ERKEK

Türkiye’deki Effie Ödüllü Televizyon Reklamlarının 10 Yıllık Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi'ne göre kadın ana karakterlerin sadece yüzde 10’u işyerinde gösteriliyor.

Güncel
KIZ ÇOCUKLARININ DAHA FAZLA ROL MODELE İHTİYACI VAR

11 Ekim Dünya Kız Çocukları Günü'nde paylaşılan araştırmaya göre, STEM alanında çalışan kadınlar, diğer kadınların da STEM alanını tercih etmesinde olumlu rol oynuyor.

Güncel
EŞİTLİK ELÇİSİ CEO’LAR GELİYOR

PWN İstanbul'un başlattığı PWN Eşitlik Elçisi CEO’lar hareketine şu ana kadar 58 erkek katıldı.

Güncel
CİNS ADIMLAR

Toplumsal Cinsiyet ve Hafıza Yürüyüşleri, yaşadığımız şehri şekillendiren tarihsel, toplumsal ve politik ilişkilere toplumsal cinsiyet odaklı alternatif bakış açıları sunmayı amaçlıyor.

Güncel
ERKEKLER “YANINDAYIZ” DİYOR

İş, sanat, basın ve akademi dünyasından 40 erkeğin, bir kadın başkanlığında birleşerek kurduğu Yanındayız Derneği, cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla yola çıktı.

Güncel
TÜRKİYE'NİN KADIN GİRİŞİMCİSİ ARANIYOR

Garanti Bankası'nın, Ekonomist dergisi ve KAGİDER işbirliğiyle düzenlediği Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışmasının başvuruları 30 Eylül’e kadar devam ediyor.

Güncel
EŞİT İŞE EŞİTSİZ ÜCRET

TÜİK’in son araştırmasına göre Türkiye’de aynı işi yapan kadınlar ve erkekler arasındaki ücret farkı yüzde 20. Ücret eşitsizliğinin en fazla yaşandığı lise altı eğitimlilerde ise bu rakam %40’a çıkıyor.

Güncel
KIRMIZI ÇİZGİ CİNSİYETÇİ DİLE HAYIR DİYOR

Vodafone’un geliştirdiği Kırmızı Çizgi, yapay zekâ teknolojisi kullanarak Hürriyet gazetesinde yer alan haberlerdeki cinsiyetçi dil kullanımını tespit ediyor.

Güncel
HER BEŞ GENÇ KIZDAN BİRİ KENDİ HAYALLERİNDEN VAZGEÇİYOR

2018 Türkiye Gençliği Araştırması'na göre genç kadınların yüzde 52'si okuyor, sadece yüzde 23'ü iş hayatına giriyor.

Güncel
DÜNYADA OKUMA YAZMA BİLMEYENLERİN ÜÇTE İKİSİ KADIN

UNESCO'nun paylaştığı bilgilere göre son 50 yılda okuryazar sayısında önemli bir artış olmasına rağmen dünyada hala 750 milyon kişi okuma yazma bilmiyor.

Güncel
KADINLAR CNC TEZGAHTA İŞBAŞI YAPIYOR

TİAD, kadınları CNC operatörlüğü konusunda cesaretli olmaya, firmaları CNC operatörü istihdamında kadınlara öncelik tanımaya davet ediyor.

Güncel
OSB'LERDE KREŞLER KADIN İSTİHDAMINI DESTEKLİYOR

Sanayide kadın istihdamını artırmak, çalışma koşullarını iyileştirmek için OSB’lerde kreş sayısının artırılmasına çalışılıyor.

Güncel
TEKNOSA'DAN ÖNEMLİ İMZA!

Teknosa, BM Kadının Güçlendirilmesi Prensiplerini imzalayan ilk teknoloji perakende şirketi oldu.

Güncel
TEKNOLOJİNİN KADIN LİDERLERİ ÖDÜLLERİ

Teknolojinin Kadın Liderleri yarışmasının kazananları belli oldu.

Güncel
YOLUMUZA IŞIK TUTANLAR

Türk Bilişim Sektöründe Kadın Yöneticiler

Güncel
CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE ENERJİ SEKTÖRÜ

Toplumsal cinsiyet eşitliği enerji sektörünün gündemine giriyor

Güncel
SANAYİ ÜRETİMİNDEKİ CANLANMA KADIN İSTİHDAMINA YANSIDI

Türkiye’de 2017 yılı boyunca sanayide görülen üretim artışı kadın istihdamını artırdı.